სსიპ საქართველოს სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორია კვლევებს მთელი ქვეყნის მასშტაბით (მცენარეთა და ცხოველთა დაავადებების დიაგნოსტიკა, სურსათისა და წყლის კვლევა) საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით ახორციელებს. 2016 წელს, ზონალურ-დიაგნოსტიკურ ლაბორატორიებთან (თბილისი, ახალციხე, ქუთაისი) ერთად საერთაშორისო ISO 17025 აკრედიტაცია გაირა ხუთმა რეგიონულმა ლაბორატორიამ (ზუგდიდი, მარნეული, გურჯაანი, დუშეთი და გორი). ლაბორატორიულ ქსელში დანერგილია ISO 9001-ის შესაბამისი ხარისხის მართვის სისტემა.
ხ.დ.კ.
სსიპ სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორია კვლევებს ახორციელებს, როგორც თბილისის, ასევე რეგიონული მასშტაბით. ლაბორატორიას გააჩნია 3 (თბილისი, ქუთაისი, ახალციხე) ზონალურ-დიაგნოსტიკური ლაბორატორია და 8 (გორი, მარნეული, დუშეთი, გურჯაანი, ამბროლაური, ოზურგეთი, ზუგდიდი, ბათუმი) რეგიონალური ლაბორატორია.
სსიპ სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორია დაწესებულებაში გამოკვლეულ ნიმუშზე გასცემს გამოცდის ოქმის.
ნიმუშის მოტანა უნდა მოხდეს კარგად გარეცხილი ქილით ან კონტეინერით. ნიმუშის რაოდენობა დამოკიდებულია შესაბამისი კვლევის პარამეტრების რაოდენობაზე, 700 გრ-დან 1,5 კგ-მდე.
სსიპ სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორიაში წყლის კვლევა ხორციელდება მიკრობიოლოგიურ და ფიზიკო-ქიმიურ მახასიათებლებზე.
სსიპ სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორიაში ნიადაგის კვლევა ხორციელდება მხოლოდ ბიოლოგიურ (ნემატოდების აღმოჩენა) მახასიათებელზე.
რუტინული კვლევისთვის ბოთლში აიღეთ 500 მლ წყალი; სხვა დამატებითი კვლევებისთვის აიღეთ 1 ლიტრი წყალი. შესაბამის ჭურჭელში, რომელიც წინასწარ გასტერილებულია, დაცულია საცობით და ზემოდან დახურულია საფარით. გაითვალისწინეთ რომ ჭურჭელი უნდა იყოს მთლიანად სავსე. ღია წყალსატევებიდან (ჭა, მდინარე, აუზი და ა.შ.) წყლის სინჯი აიღეთ ბატომეტრით. ბატომეტრი ჩაძირეთ საჭირო სიღრმეზე (10-15 სმ წყლის ზედაპირიდან). წყალსადენის ონკანიდან წყალი აიღეთ იმ პერიოდში, როცა წყლის დიდი ხარჯვა აღინიშნება. ონკანი გააღეთ ბოლომდე და 10-15 წთ-ის განმავლობაში დენის შემდეგ აიღეთ სინჯი. წყლის ბაქტერიოლოგიური ანალიზისთვის ნიმუშის კვლევა უნდა დაიწყოს ნიმუშის აღების მომენტიდან არაუგვიანეს ორი საათისა. აღნიშნული ვადის გაზრდა შეიძლება 6 სთ-მდე, თუ შენახვა და ტრანსპორტირება მოხდება 1-დან 5°C ტემპერატურის პირობებში.
ნიადაგის ნიმუშის აღება პათოგენური ორგანიზმებით დაბინძურებისას: 0,5-20 ჰა ფართობის მიწის ნაკვეთი დაყავით არაუმცირეს 10x10 მ ზომის ნაკვეთებად. თითოეული (10x10 მ) ნაკვეთიდან აიღეთ ნიადაგის 10 წერტილოვანი სინჯი 20 სმ სიღმეზე. (20-20 გ ოდენობის თითოეული წერტილოვანი სინჯიდან). ყველა ნაკვეთიდან აღებული წერტილოვანი სინჯები გააერთიანეთ ერთ პარკში და გაუკეთეთ ეტიკეტირება. საანალიზო ნიადაგის ნიმუშის ოდენობა უნდა იყოს 200 -250 გ. სასურველია აღებული ნიადაგის ნიმუში საანალიზოთ მიიტანოთ იმავე დღეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში შეინახეთ მაცივარში 4-5 C. ჰელმითოლოგიური გამოცდისათვის - ნიმუში აიღეთ მაშინ, როცა ნიადაგი ტენიანია.
ნიმუში უნდა შეიფუთოს სუფთა, სითხეგაუმტარ, ჰერმეტულად დახურულ ჭურჭელში/მასალაში ნიმუშის თვისებების შენარჩუნების გათვალისწინებით და მოხდეს მისი დალუქვა.
სსიპ სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორიაში - მსხვილი რქოსანი პიურტყვიდან აღებული ნიმუში (სისხლი) გამოსაცდელად მიიღება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ცხოველი იდენტიფიცირებულია საქართველოს დადგენილების შესაბამისად შვიდ ნიშნიანი ან რვა ნიშნიანი საყურე ნომრით. მაგ: GE 101 505 505
სისხლის ნიმუშის მოტანა შესაძლებელია სპეციალურ სინჯარით. ნიმუში უნდა გაჩერდეს 4-5 საათით ოთახის ტემპერატურაზე, ხოლო შემდეგ უნდა მოთავსდეს მაცივარში. შენიშვნა: ნიმუში არ უნდა გაიყინოს. სისხლის ნიმუშის მოტანა ლაბორატორიაში შესაძლებელია, ნიმუშის აღებიდან 48 საათის განმავლობაში. სისხლის ნიმუშის აღება უნდა მოხდეს სპეციალურ სინჯარაში. ბრუცელოზისა და ლეიშმანიოზის შემთხვევაში სისხლი აღებული უნდა იყოს შრატის გამომყოფ სინჯარაში, ხოლო PCR-ზე გამოსაკვლევი ნიმუში EDTA სინჯარაში (სინჯარა რომელშიც სისხლი არ დედდება).
სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორიაში ნიმუშების მიღება შესაძლებელია 09-დან 18 საათამდე.
სსიპ სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორიაში კვლევის საფასურის გადახდა შესაძლებელია: ინტერნეტ ბანკის გამოყენებით, ან ნაღდი ანგარიშსწორებით - ლაბორატორიის ტერიტორიაზე არსებული გადახდის აპარატის მეშვეობით.
სსიპ სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორია მხარს უჭერს პროფესიული განათლების რეფორმის წარმატებით განხორციელებას. პროგრამაში ჩართვა სხვადასხვა მექანიზმების გამოყენებით ხორციელდება. პირველ რიგში, განათლების სამინისტროსთან თანამშრომლობითა და მათი უშუალო კოორდინირებით ყოველწლიურად ხდება მაღალი შეფასების მქონე ექვსი სტუდენტის განაწილება ყველა სადიაგნოსტიკო დეპარტამენტში. დარგის სპეციალობების მიხედვით, მათ შესაძლებლობა აქვთ უახლესი აპარატურით აღჭურვილი ლაბორატორიის მუშაობის სპეციფიკას გაეცნონ და უშუალო მეთვალყურეობის ქვეშ, თავადაც ჩაერთონ სხვადასხვა ექსპრეს-ტესტის წარმოებაში. პრაქტიკული მეცადინეობები ტარდება ლაბორატორიის საქმიანობის სამივე მიმართულებით, მცენარეთა და ცხოველთა დაავადებების დიაგნოსტიკის და სურსათის კვლევის ლაბორატორიებში. სახელმწიფო პროგრამების გარდა , სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორია უშუალოდ თანამშრომლობს სხვადასხვა პროფესიულ სასაწავლებელთანაც. ამჟამად ლაბორატორიას გაფორმებული აქვს 7 მემორანდუმი პროფესიულ სასწავლებელთან/საზოგადოებრივ კოლეჯთან, ასევე თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტსა და აგრარულ უნივერსიტეტთან. ლაბორატორია ასევე ხელს უწყობს ევროკავშირის საბაკალავრო პროგრამის განვითარებას, გამოყენებითი ბიომეცნიერებებისა და ბიოტექნოლოგიის დარგში“.
საგამოცდო ნიმუშის შეფუთვის წესები: • მცენარის მიწისქვეშა ნაწილები შეფუთეთ მშრალ ქაღალდში (გაზეთში), შემდეგ მოათავსეთ პოლიეთილენის პარკში; • სარეველა მცენარე შეფუთეთ სწორ მდგომარეობაში, მშრალ ქაღალდში და შემდეგ პოლიეთილენის პარკში; • თესლი ხარისხის განსაზღვრისთვის მშრალი თესლი მოათავსეთ პოლიეთილენის პარკში; • ფიტოჰელმინთოლოგიური ანალიზისთვის განკუთვნილი ნიადაგის ნიმუში მოათავსეთ პოლიეთილენის პარკში, ან კონტეინერში ტენიანობის შესანარჩუნებლად; • ვირუსოლოგიური ანალიზისთვის აღებული მცენარეული ნიმუშები გაახვიეთ ქაღალდის დანამულ ხელსახოცში და მოათავსეთ ნასვრეტებიან პოლიეთილენის პარკში აერაციისათვის; • ენტომოლოგიური ანალიზისთვის მწერები მოათავსეთ თავდახურულ პლასტმასის კონტეინერში, ან მინის ქილაში, სპირტიან ბამბასთან ერთად და შემდეგ პოლიეთილენის პარკში; • საგამოცდოდ შემოსატანი ნიმუშები მოათავსეთ პოლიეთილენის, ან ქაღალდის პარკებში, გაუკეთეთ ეტიკეტი (ნიმუშის აღების თარიღის, მცენარის დასახელების და ადგილის მითითებით) და დაურთეთ ნიმუშს. ზოგადი, მიკოლოგიური და ბაქტერიოლოგიური გამოცდისთვის: • შეაგროვეთ მცენარის როგორც დაუზიანებელი, ასევე დაზიანებული (დაავადებული), მკვეთრად გამოხატული სიმპტომების მქონე ნაწილები. ნიმუში უნდა შეიცავდეს მცენარის თითქმის ყველა ნაწილს, მათ შორის ნაყოფსაც (თუ შესაძლებელია); • ხეების ჭკნობის, ან ხმობის შემთხვევაში შეაგროვეთ დამჭკნარი (მაგრამ არა სრულად), 20-25 სმ სიგრძის და 2-3 სმ დიამეტრის ტოტები (4-6 ც), ყლორტები (4-6 ც) და შტამბი (დანაწევრებული, არაუმეტეს 40 სმ); • დაავადებული, ან დაზიანებული ნერგის ნიმუში უნდა იყოს არანაკლებ სამი მცენარე, ხოლო ბოსტნეულის ჩითილების შემთხვევაში 6-10 ც ჩითილი; • ლაბორატორიაში საანალიზოდ შემოიტანეთ/გამოაგზავნეთ ახლად აღებული მასალა, მისი აღებიდან არაუგვიანეს სამი დღისა; • სასურველია ნიმუშს თან ახლდეს ფოტო-ვიდეო მასალა, რომელზეც კარგად იქნება ასახული მცენარეზე არსებული სიმპტომები და ლანდშაფტის ხედი, საიდანაც მოხდა ნიმუშის აღება; • ნიმუშების აღების საუკეთესო პერიოდია გაზაფხული/ზაფხულის თვეები. ფიტოჰელმინთოლოგიური გამოცდისთვის: • მცენარეული ნიმუშების გამოსაკვლევად საჭიროა: ფესვთა სისტემა, ტუბერები/ბოლქვები (მინიმუმ 10 ც), თესლი (პარკოსნები/მარცვლოვნები 100-500 გრ-მდე); • სიმპტომური მცენარეების შემთხვევაში ნიმუშის აღება უმჯობესია მოხდეს ფესვთა სისტემასთან ახლოს, ჯანმრთელ და დაზიანებულ უბნებს შორის, შუალედში; • ნიმუში აიღეთ მაშინ, როცა ნიადაგი ტენიანია და არა სველი (ახალი ნაწვიმარი). შემდეგ ჩაყარეთ პლასტიკურ, ან ქაღალდის ტომრებში და გაუკეთეთ ეტიკეტირება; • ტრანსპორტირებისა და შენახვისას მიიღეთ უსაფრთხოების ზომები ნიადაგის ნიმუშების განმეორებითი დასენიანების თავიდან ასაცილებლად, კერძოდ, გამოცდისთვის განკუთვნილი ნიადაგის სინჯები აიღეთ სტერილური იარაღებით, აურიეთ სტერილურ ზედაპირზე და მოათავსეთ სტერილურ ტარაში; • ნიმუშები შეფუთეთ და შეინახეთ გრილ ადგილას, ან მაცივარში, გამოშრობის თავიდან ასაცილებლად, თუ ვერ ხერხდება ლაბორატორიაში იმავე დღეს ტრანსპორტირება; • წიწვოვანი მცენარეების შემთხვევაში, ფიტოჰელმინთოლოგიური გამოცდისათვის, მოიტანეთ ნიადაგი, მერქანი, ნახერხი (ხის ანათალი) ან 15-20 სმ-ის ტოტები; • აღებული ნიადაგის ნიმუში მცირე რაოდენობით უნდა შეიცავდეს დაავადებული მცენარის ფესვებს. ენტომოლოგიური გამოცდისთვის: • მარცვლოვანი, ტექნიკური, პარკოსანი მცენარეები - საანალიზოდ შეარჩიეთ 3-4 ც დაზიანებული მცენარე (ფესვი, ღერო, ფოთოლი, თუ შესაძლებელია ნაყოფიც); • ბუჩქოვანი და ხე-მცენარეების ნიმუში უნდა მოიცავდეს დაზიანებულ ქერქებს შტამბიდან, სამ-ოთხ დაზიანებულ 20 -50 სმ -ის სიგრძის ტოტებს, ფოთლებით ან წიწვებით. • დაზიანებული ნაყოფები თესლოვანი და კურკოვანი კულტურების - 10-15 ც, ხოლო კენკროვანები 300 გრ. • ფქვილი და ბურღულეული დიდი ტომრების არსებობის შემთხვევაში ნიმუში აიღეთ ქვედა, შუა და ზედა იარუსებიდან, 350-400 გრ თითოეულ იარუსზე, შემდეგ გააერთიანეთ ერთ სინჯად და ლაბორატორიაში შემოიტანეთ 1-1,5 კგ-ის ოდენობით. ხოლო 1 კგ-იანი შეფუთვებით შემოიტანეთ გაუხსნელად. • მცენარეზე ცოცხალი მწერების აღმოჩენის შემთხვევაში - მწერები მოათავსეთ ხრახნიან სინჯარაში, ან პატარა ქილაში, მწერთან ერთად სასურველია სპირტში დასველებული ბამბის ტამპონის მოთავსება. • მწერების იდენტიფიკაციისთვის აუცილებელია მასალას ახლდეს დაზიანებული მცენარის ნაწილებიც; ნიადაგის ნიმუშის აღება მიკოლოგიურ, ბაქტერიოლოგიური, ფიტოჰელმინთოლოგიური და ენტომოლოგიური ნიმუშებისთვის • ნიადაგი და ფესვები ნაკვეთზე აიღეთ მცენარის ფესვთა სისტემის განვითარების-/სიღრმის შესაბამისად 10-15 სმ, 20-25 სმ, მაქსიმუმ 30-60 სმ სიღრმიდან ზიგზაგისებურად, კვადრატებად, პერიმეტრზე, დიაგონალზე, W ან M ფორმით (1 ჰა-ზე 25 წერტილოვანი სინჯი). წერტილოვანი სინჯების გაერთიანების შემდეგ აიღეთ საშუალო ნიმუში (ნიადაგი მაქსიმუმ 1 კგ). • იგივე პრინციპით ხდება ნიმუშის აღება ჯეჯილისა და გაზონის ბალახისთვის - ნიმუში აიღეთ რამდენიმე წერტილოვანი ჭრილიდან, (1 მ2 კვადრატული ზომის ჭრილი) სიმპტომატური მცენარეები შემდგომ გააერთიანეთ (ნიადაგი/წერტილოვანი ჭრილი, მცენარესთან ერთად - 3-5 ც) გააერთიანეთ და მოიტანეთ ლაბორატორიაში კვლევისთვის. ვირუსოლოგიური გამოცდისათვის • ვირუსოლოგიური გამოცდისთვის შეარჩიეთ სიმპტომიანი ნედლი და (არა გამხმარი) მცენარეული მასალა: ფოთლები ყუნწებით, მცენარის ნორჩი ყლორტები და ა.შ; • კალმები აჭერით მცენარის ოთხივე მხრიდან (სასურველია 20-25 სმ სიგრძის). ჰერბოლოგიური გამოცდისთვის: • მცენარის ნიმუში უნდა შეიცავდეს მის ყველა ნაწილს (ფესვი, ღერო, ფოთოლი, ყვავილი, თესლი). ლაბორატორიაში საგამოცდოდ შემოიტანეთ აღებიდან არა უგვიანეს 3-4 საათისა, რათა არ მოხდეს ნიმუშის დაზიანება. თესლის ხარისხის განსაზღვრისთვის (სიწმინდე, აღმოცენება, 1000 მარცვლის მასა) • სასურველია ნიმუშის აღება მოხდეს მოსავლის აღებიდან ერთი თვის შემდეგ (ხორბალი, სიმინდი და ა.შ.). ლაბორატორიაში წარმოდგენილი უნდა იყოს საშუალო ნიმუში, რაც გულისხმობს ნიმუშის სხვადასხვა ადგილიდან (ტომრიდან, ყუთიდან და სხვ.) აღებას და გაერთიანებას. მარცვლოვნების, პარკოსნების, მზესუმზირას თესლებისთვის ნიმუშის რაოდენობა უნდა იყოს 1 კგ, ბოსტნეულისთვის - 50-100 გრ. როგორი ნიმუში არ უნდა შემოიტანოთ: • ძლიერ დაზიანებული (სრულად დამპალი, გამხმარი, დამჭკნარი) ნიმუშის წარმოდგენა ხშირად შეუძლებელს ხდის იდენტიფიკაციას, ამიტომ შესაძლებელია საჭირო გახდეს დამატებითი ნიმუშის მოთხოვნა; • დიდი ხე-მცენარე დანაწევრების გარეშე არ მიიღება; • ნიმუში არ უნდა იყოს მცირე რაოდენობის (მაგ. ორი ფოთოლი, ერთი ცალი ნაყოფი, ერთი ცალი მცირე ზომის ტოტი, 1 ცალი მწერი და ა.შ.); • ნიმუში არ უნდა იყოს დიდი ხნის აღებული (აღებიდან არაუგვიანეს 3 დღისა); • თესლის ხარისხის განსაზღვრისთვის (სიწმინდე, აღმოცენება, 1000 მარცვლის მასა) არ არის სასურველი ნიმუშის აღება ახლად აღებული მოსავლიდან. • ნიადაგის ნიმუში არ უნდა იყოს 500 გრ-ზე ნაკლები. იხილეთ მცენარეული ნიმუშის აღებისა და შეფუთვის შესაბამისი ფოტომასალა დამატებითი კონსულტაციისთვის დაგვიკავშირდით ნომერზე: 32 2 53 09 68; შიდა ნომერი 2531 ან 2525. დამატებითი ინფორმაციისთვის ეწვიეთ ლაბორატორიის ვებგვერდს - http://sla.gov.ge/
